1. Định nghĩa Vườn trên mái (Rooftop Garden) là gì?
Vườn trên mái là một giải pháp kiến trúc đưa không gian xanh lên nóc các tòa nhà thông qua một hệ thống kỹ thuật gồm nhiều lớp vật liệu chuyên dụng. Hệ thống này không chỉ để trồng cây mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cách nhiệt, quản lý nước mưa và bảo vệ kết cấu công trình một cách bền vững.
Nhiều người vẫn hiểu lầm rằng vườn trên mái chỉ đơn giản là việc đổ đất lên mái nhà rồi trồng cây. Trên thực tế, đây là một hệ thống kỹ thuật đa lớp phức tạp, đòi hỏi sự tính toán chính xác từng chi tiết, bao gồm các lớp theo thứ tự từ dưới lên:
- Dưới cùng là sàn bê tông kết cấu chịu lực
- Lớp màng chống thấm
- Lớp vữa bảo vệ chống thấm
- Lớp vỉ nhựa thoát nước GrasCell DC30
- Lớp vải địa kỹ thuật
- Lớp đất trồng, chiều dày phụ thuộc vào loại cây muốn trồng
- Trên cùng là thực vật
Trong đó, lớp thoát nước đóng vai trò như "trái tim" của toàn bộ hệ thống, bảo vệ kết cấu khỏi ứ đọng nước và tạo môi trường sống lý tưởng cho cây trồng. Để trực quan hơn, hãy xem mô hình dưới đây
Tại Palm Landscape, chúng tôi cung cấp các loại vỉ thoát nước nhập khẩu trực tiếp từ Singapore, giải pháp đã được chứng minh hiệu quả qua hàng trăm dự án vườn trên mái lớn nhỏ. Vỉ thoát nước này có khả năng chịu lực lên đến 130 tấn/m² và độ rỗng 95%, vượt trội hoàn toàn so với phương pháp dùng sỏi đá truyền thống. Dưới đây là hình ảnh bản vẽ mặt cắt của một khu vườn trên mái điển hình.
Về phân loại, vườn trên mái được chia thành hai loại chính: vườn mái chuyên sâu (Intensive) với độ dày đất từ 50-100cm, cho phép trồng cây bụi và cây thân gỗ nhỏ; và vườn mái mở rộng (Extensive) với độ dày đất 15-20cm, thích hợp cho cây thấp như cỏ, rêu và cây mọng nước. Vườn mái mở rộng thường được ứng dụng nhiều hơn vì dễ thi công hơn, chi phí tối ưu hơn.
Vậy, mái xanh có những lợi ích thực tiễn nào? Sau đây chúng ta hãy cùng tìm hiểu các lợi ích về mặt kinh tế, môi trường và xã hội của vườn trên mái.
2. 11 Lợi ích vượt trội của vườn trên mái đối với nhà ở và dự án đô thị
Những lợi ích của vườn trên mái không chỉ dừng lại ở tính thẩm mỹ mà còn mang lại giá trị kinh tế, môi trường và xã hội, chúng bao gồm:
Lợi ích 1: Tiết kiệm chi phí năng lượng đáng kể
Lớp đất và thực vật hoạt động như một lớp cách nhiệt tự nhiên, giảm nhiệt độ toà nhà từ 30-50°C xuống còn20-25°C vào mùa hè. Điều này giúp giảm tải cho hệ thống điềuhòa không khí, tiết kiệm 20% chi phí năng lượng hàng năm cho tòanhà (1). Bức ảnh dưới đây là của các nhà nghiên cứu chụp từ máy ảnh nhiệt, so sánh nhiệt độ bề mặt của mái nhà xanh và mái nhà thường.
Lợi ích 2: Tăng vòng đời tuổi thọ của mái nhà
Vườn trên mái bảo vệ màng chống thấm khỏi tác động của tia UV và sốc nhiệt, giúp kéo dài tuổi thọ của mái nhà lên gấp đôi so với mái truyền thống. Nghiên cứu tại Canada cho thấy, màng chống thấm dưới mái xanh có thể kéo dài tuổi thọ lên đến 40-50 năm thay vì 15-20 năm như thông thường (2).
Lợi ích 3: Quản lý nước mưa hiệu quả
Hệ thống mái xanh có khả năng hấp thụ 45-75% lượng nước mưa, giảm áp lực cho hệ thống thoát nước đô thị (3). Điều này đặc biệt quan trọng với các chủ đầu tư lớn khi các thành phố đang phải đối mặt với nguy cơ ngập lụt do biến đổi khí hậu. Cơ sở hạ tầng trong việc quản lý nước mưa được minh hoạ trong ảnh sau.
Lợi ích 4: Cải thiện chất lượng không khí, lọc bụi mịn và các chất ô nhiễm
Một mét vuông vườn trên mái có thể hấp thụ 5kg khí CO2 và sản sinh 3.7kg O2 mỗi năm (4). Cây xanh trên mái còn có khả năng lọc các chất ô nhiễm như bụi mịn PM2.5, NO2 và SO2, cải thiện chất lượng không khí xung quanh tòa nhà.
Lợi ích 5: Tạo "lá chắn" giảm tiếng ồn từ môi trường bên ngoài
Mái xanh có khả năng giảm tiếng ồn từ 40-50 decibel xuống còn 20-30 decibel (5). Lớp đất dày 12cm có thể giảm âm thanh truyền qua tới 40dB, tạo môi trường sống yên tĩnh hơn cho cư dân, đặc biệt phù hợp ở khu vực đô thị.
Lợi ích 6: Tăng cường đa dạng sinh vât học ngay tại trung tâm thành phố
Vườn trên mái tạo ra hệ sinh thái nhỏ thu hút chim, bướm và côn trùng có ích. Nghiên cứu tại London cho thấy, mái xanh có thể tăng 50% số lượng loài thực vật và 25% số lượng loài động vật tại khu vực đô thị (6).
Lợi ích 7: Tăng giá trị bất động sản và tạo điểm nhấn cạnh tranh cho dự án
Vườn trên mái có thể tăng giá trị bất động sản từ 6-15% (7). Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh gay gắt, đây chính là điểm nhấn và cá tính riêng giúp dự án nổi bật, thu hút khách hàng quan tâm đến môi trường sống xanh.
Lợi ích 8: Kiến tạo không gian cộng đồng, tiện ích thư giãn cho cư dân
Mái xanh tạo ra không gian sinh hoạt cộng đồng lý tưởng, nơi người lớn có thể thư giãn và trẻ em có thể vui chơi an toàn. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các thành phố lớn như Hà Nội đang thiếu hụt không gian xanh công cộng.
Lợi ích 9: Cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất cho con người
Tiếp xúc với không gian xanh giúp giảm stress, cải thiện tâm trạng và tăng cường sức khỏe tinh thần. Nghiên cứu của Đại học Harvard cho thấy, làm việc trong môi trường có cây xanh có thể tăng năng suất lao động lên 6-15% (8).
Lợi ích 10: Cơ hội nhận các chứng chỉ công trình xanh uy tín (LEED, Green Mark)
Vườn trên mái là một trong những tiêu chí quan trọng để dự án xây dựng đạt chứng chỉ xanh như LEED, LOTUS hay Green Mark Singapore. Điều này không chỉ nâng cao uy tín dự án mà còn mở ra cơ hội vay vốn ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế.
Lợi ích 11: Nâng cao hình ảnh và thương hiệu của chủ đầu tư
Trong thời đại phát triển bền vững, mái xanh thể hiện trách nhiệm xã hội và tầm nhìn dài hạn của chủ đầu tư, góp phần xây dựng thương hiệu tích cực trong mắt khách hàng và đối tác.
3. Chọn lựa thảm thực vật cho vườn trên mái: Yếu tố quyết định sự bền vững
Việc lựa chọn thực vật phù hợp là yếu tố quyết định sự thành công của vườn trên mái, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa của Việt Nam.
Các loại cây phù hợp cho mái nhà mở rộng (Extensive Roof)
- Cây mọng nước: Sen đá, lô hội, xương rồng
- Cỏ chịu hạn: Cỏ lá gừng, cỏ tranh cảnh, cỏ sậy nhật
- Cây thảo dược: Húng quế, bạc hà, sả…
Các loại cây phù hợp cho mái nhà chuyên sâu (Intensive Roof)
- Cây hoa bụi: Mẫu đơn, nguyệt quế, hoa hồng, cúc họa mi, hoa sứ, đỗ quyên, tuyết sơn phi hồng…
- Rau xanh: Rau muống, cải ngọt, cà chua cherry…
- Cây thân gỗ nhỏ: Chanh tứ quý, ổi ruby, táo ta, hoa ban…
Những sai lầm cần tránh khi chọn cây trồng cho vườn mái
Bạn nên tránh chọn cây có hệ rễ phát triển mạnh như đa, me, sấu có thể làm hỏng màng chống thấm. Đồng thời, không nên trồng cây cần nhiều nước trong hệ thống mái mở rộng vì sẽ gây quá tải cho kết cấu.
Việc lựa chọn cây trồng và bố trí các lớp vật liệu cần tuân thủ một quy trình kỹ thuật chặt chẽ để đảm bảo thành công dài hạn. Bạn có thể tìm hiểu thêm về quy trình và kỹ thuật thi công vườn trên mái chuyênnghiệp của chúng tôi tại đây.
4. Những câu hỏi thường gặp khi triển khai vườn trên mái tại Việt Nam
Vườn trên mái có thực sự chống thấm tốt không?
Có, nếu được thiết kế và thi công bởi đơn vị có kinh nghiệm cùng vật liệu chất lượng cao. Hệ thống chống thấm cho vườn trên mái phải đuợc thiết kế kép với màng chống thấm TPO dày tối thiểu 1.5mm, kết hợp với lớp bảo vệ chống thấm.
Hệ thống "mái bán chuyên sâu" (semi-intensive) là gì?
Mái bán chuyên sâu là loại hình kết hợp giữa Extensive và Intensive, với độ dày đất từ 20-40cm. Hệ thống này cho phép trồng cây bụi nhỏ, cỏ cao và một số loại hoa, phù hợp cho các dự án cần cân bằng giữa chi phí và tính thẩm mỹ. Palm cũng từng viết về
Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí làm vườn trên mái?
Các yếu tố chính bao gồm:
- Hệ kết cấu chịu lực (30-40% tổng chi phí)
- Hệ chống thấm (20-25%)
- Hệ thoát nước (vỉ thoát nước) (15-20%)
- Vải địa kỹ thuật (3-5%)
- Lớp đất trồng (10-15%)
- Hệ thống tưới và cây trồng (15-25%)
Trong bài viết sau, Palm sẽ giới thiệu chi tiết hơn về vỉ thoát nước và chi phí lắp đặt.
Tuổi thọ của mái nhà có và không có vườn trên mái sẽ khác nhau như nào?
Mái nhà truyền thống có tuổi thọ trung bình 15-20 năm, trong khi mái nhà có vườn trên mái có thể kéo dài tuổi thọ lên 40-50 năm. Nghiên cứu tại Đức cho thấy, chi phí bảo trì của mái xanh chỉ bằng 60% so với mái truyền thống trong vòng đời 40 năm (9).
Rủi ro và thách thức cần lường trước khi thi công vườn trên mái
Bên cạnh những lợi ích vượt trội, vườn trên mái cũng tiềm ẩn một số rủi ro cần được đánh giá kỹ lưỡng gồm: xảy ra thấm dột do hệ thống chống thấm kém chất lượng, sụt lún kết cấu do tính toán tải trọng không chính xác, cây chết hàng loạt do lựa chọn giống không phù hợp, và chi phí bảo trì cao nếu không có quy trình chăm sóc đúng cách. Những rủi ro này thường xảy ra khi chọn vật liệu rẻ tiền và đơn vị thi công thiếu kinh nghiệm, dẫn đến những lầm tưởng về vườn trên mái. Do đó, việc lựa chọn đối tác uy tín với kinh nghiệm thực tế là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công cho dự án vườn trên mái của bạn.
Palm Landscape
Hotline: 090 858 0033 | 098 959 0808
Email: contact@palm-landscape.com
Website: www.palm-landscape.com
Facebook: facebook.com/palmlandscaper
Instagram: www.instagram.com/palm.landscape
Nguồn tham khảo
(1) Susca, T. (2019). Green roofs to reduce building energy use? A review on key structural factors of green roofs and their effects on urban climate. Building and environment, 162, 106273.
(2) Liu, K., & Baskaran, B. (2003). Thermal performance of green roofs through field evaluation. Proceedings of the First North American Green Roof Infrastructure Conference, 1-10.
(3) Mentens, J., Raes, D., & Hermy, M. (2006). Green roofs as a tool for solving the rainwater runoff problem in the urbanized 21st century? Landscape and Urban Planning, 77(3), 217-226.
(4) Yang, J., Yu, Q., & Gong, P. (2008). Quantifying air pollution removal by green roofs in Chicago. Atmospheric Environment, 42(31), 7266-7273.
(5) Connelly, M., & Hodgson, M. (2013). Experimental investigation of the sound transmission of vegetated roofs. Applied Acoustics, 74(10), 1136-1143.
(6) Madre, F., Vergnes, A., Machon, N., & Clergeau, P. (2013). A comparison of 3 types of green roof as habitats for arthropods. Ecological Engineering, 57, 109-117.
(7) Tomalty, R., & Komorowski, B. (2010). The monetary value of the soft benefits of green roofs. Canada Mortgage and Housing Corporation Research Report.
(8) Ulrich, R. (1984). View through a window may influencerecovery from surgery. Science, 224(4647), 420-421.
(9) Zinco GmbH. (2018). Life cycle assessment of extensive green roofs. Technical Report, Stuttgart, Germany.